بررسی رسالت شاعران بعد از واقعه عاشورا در گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین سیدعبدا... حسینی

جواد شیخ الاسلامی | شهرآرانیوز - شاعران در قرآن و بیان معصومین (ع) ذکر شده اند. اهل بیت (ع) شاعران مسلمان را تکریم می‌کرده اند، شعر و کارکرد  آن در منظر ایشان از اهمیت برخوردار است. قرآن کریم نیز سوره‌ای با نام شعرا دارد که در آن به تبیین وظایف شاعران می‌پردازد. امروز و به بهانه ایام عزاداری سالار شهیدان حضرت اباعبدا... (ع) گفت وگویی با حجت الاسلام والمسلمین سیدعبدا... حسینی، امام جمعه سابق ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی و شاعر پیش کسوت مشهدی داشتیم تا درباره شعر و شاعران در قرآن صحبت کنیم.

جایگاه شاعران در قرآن

سیدعبدا... حسینی که خود از جریان سازان شعر انقلاب اسلامی است و اشعار زیادی در مدح و منقبت اهل بیت (ع) دارد، با اشاره به سوره «شعراء» در قرآن کریم درباره جایگاه شاعران در قرآن می‌گوید: حتما وقتی که یک روحانی درباره رسالت شعر و شاعران صحبت می‌کند، آیه‌ای را که در سوره شعرا درباره شاعران آمده است از زبان او زیاد شنیده اید، اما من فکر می‌کنم مفهوم اصلی این آیه هنوز به شاعران ما منتقل نشده است و درک عمیقی درباره این آیات شکل نگرفته است، بنابراین من دوست دارم درباره مفهوم این آیه صحبت کنم. آیه با «و الشعراء یتبعهم الغاوون» شروع می‌شود که خداوند ابتدا جنبه‌های منفی شعر را مطرح می‌کند تا می‌رسد به قسمت مثبت شعر.

می‌گوید «الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و ذکروا الله کثیرا» بعد می‌فرماید «و انتصروا من بعد ما ظلموا» این مأموریت اصلی است که به شاعر داده می‌شود. سه فراز ابتدایی آیه بین همه انسان‌ها مساوی است؛ یعنی ایمان و عمل صالح و ذکر خدا. شاعر باشی یا نباشی، خدا از تو ایمان و عمل صالح می‌خواهد. عامی یا پیغمبر باشی هم همین طور، مهندس و پزشک هم همچنین. این سه وظیفه، وظیفه همگانی است، اما یک وظیفه مشخص، بسیار شاخص و بزرگی هم هست که خداوند تنها به عهده شاعران می‌گذارد و آن هم انتصار بعد از ظلم است.

انتصار بعد از ظلم

حسینی با بیان اینکه «انتصار بعد از ظلم انتصاری است که خداوند تنها از شاعران دارد.» ادامه می‌دهد: خدا نمی‌تواند انتصار بعد از ظلم را از دیگران انتظار داشته باشد، چون کار آن‌ها نیست. آن‌ها این کاره نیستند. تنها کسانی می‌توانند دادخواه، انتقام گیر و مصداق انتصار بعد از ظلم باشند که شاعر باشند. درواقع شعر ویژگی‌هایی دارد که آن را به بهترین ابزار برای انتصار بعد از ظلم تبدیل می‌کند. به این خاطر است که مسئولیت انتصار بعد از ظلم به عهده شاعران گذاشته شده است. در هیچ جای دیگری از قرآن کلمه «انتصار» برای هیچ فرد یا گروه دیگری بیان نشده است.

شاعران و دفاع از مظلومان

این شاعر پیش کسوت با اشاره به محبت و توجه اهل بیت (ع) به شاعرانی که در مسیر حق و دادخواهی از ظالمان قلم می‌زدند، ادامه می‌دهد: انتصار بعد از ظلم آن قدر مهم است که ائمه (ع) ما به شعرایی که ضدظلم و مدافع مظلومان بودند، بی حساب کمک می‌کردند و آن‌ها را تحویل می‌گرفتند. یک نمونه اش فرزدق است که مورد لطف بی انتهای امام سجاد (ع) قرار گرفت. فرزدق شعری در وصف اهل بیت (ع) گفته و به شدت با آزار بنی امیه مواجه شده بود.

امام سجاد (ع) یک روز فرزدق را فرا خواند و گفت: «شنیدیم ما را با شعرت کمک کرده ای. خدا خیرت دهد. خدا خانواده ات را بیامرزد.» در حق فرزدق دعا کرد و به کسی که مسئول امور مالی اش بود فرمود برو و فهرست همه چیز‌هایی که دارم را بیاور. خادم امام آمد و مثلا گفت: «بیست تا بز داریم، پنجاه تا گوسفند داریم،  چهار تا شتر داریم، دو تا اسب داریم، این قدر سکه طلا داریم و ...» وقتی همه اموال جمع شد،  حضرت سجاد (ع) هرچه داشت را در طبق اخلاص گذاشت و تقدیم فرزدق کرد که انتصار بعد از ظلم کرده بود.

سیدعبدا... حسینی با انتقاد از بی توجهی نهاد‌ها و سازمان‌های مسئول نسبت به شعر دادخواهانه و شاعرانی که انتصار بعد از ظلم دارند، بیان می‌کند: این رفتار معصومین (ع) را مقایسه کنید با مواجهه مسئولان ما با شعر عاشورایی و ضداستکباری. شاعر ما به شب شعر دعوت می‌شود و آخرش یک کارت ۵۰۰ هزار تومانی به او می‌دهند یا برای گرفتن یک شب شعر برای اباعبدا... (ع) باید پنجاه نفر را واسطه قرار بدهیم و به زور مبلغی فراهم کنیم تا شاعران بتوانند در آن شرکت و شعرخوانی کنند. جوایزی که در نظر می‌گیرند چقدر است؟ دو میلیون و سه میلیون و چهار میلیون. جدیدا جشنواره بین المللی شعر مقاومت تشکیل شده و جایزه اش ۲۰ میلیون تومان است. من معتقدم اگر قرار است جایزه‌ای در سطح بین المللی بدهیم، ارزش مالی آن باید حداقل ۱۰ هزار یورو باشد.

رسالت شاعران

حسینی درباره رسالت شاعران و نسبت آن‌ها با ظلم ادامه می‌دهد: انتصار بعد از ظلم وظیفه همه شاعران است. «ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون»؛ عمر باید در مسیر معرفت پروردگار صرف شود. شما هر استفاده دیگری از این عمر کردید می‌شود سوءاستفاده. یعنی اگر تو از موهبت شعر در راستای رسیدن به خدا و انتصار بعد از ظلم، که جانمایه اصلی و هدف اصلی از قریحه‌ای است که خدا به تو داده، استفاده کردی، در مسیر حق قدم زده ای. اگر در هر جهت دیگری از این قریحه استفاده کردی، از آن سوءاستفاده کرده ای. متأسفانه بسیاری از شاعران ما از این موهبت برای هر کاری استفاده می‌کنند، جز انتصار بعد از ظلم.

علیه ظلم سیستماتیک باشید

شب بلند می‌شوی و می‌بینی بایدن می‌گوید ما ۱۳ میلیارد دلار پول مردم افغانستان را مصادره کرده ایم. پول مردمی که دارند از گشنگی می‌میرند را مسدود می‌کنند. این ظلم سیستماتیک است که باید علیه ش شعر نوشت و حرف زد. اگر شما مقابل این ظلم فریاد نزنی و در برابرش سکوت کنی، روز قیامت خدا یقه ات را می‌گیرد. می‌گوید من به تو توان دادم، چرا مقابله نکردی؟ خدا از کسی که شاعر نیست، انتظار ندارد. تو که شاعر هستی چرا درد مردم را نگفتی و زبان ضد ظلم نبودی و با زبانت از کسانی که ظلم سیستماتیک می‌کنند انتقام نگرفتی؟

بنیان گذار جلسات شاعران با مقام معظم رهبری، اضافه می‌کند: ما باید اباعبدا... (ع) را با شعر یاری کنیم. باید فکر کنیم که اگر در روز عاشورا بودیم چه می‌گفتیم؟ اگر شاهد شهادت امام حسین (ع) بودیم، چه می‌گفتیم و چگونه حرف می‌زدیم؟ اگر شاهد اسارت اهل بیت (ع) بودیم،  چگونه حرف می‌زدیم؟ اگر شاهد کتک خوردن دختر سه ساله اباعبدا... (ع) بودیم چطوری فریاد می‌کشیدیم؟ شاعران باید طوری شعر بگویند که انگار این صحنه جلوی چشمشان اتفاق افتاده است و باید انتقام خون علی اصغر (ع) را با شعرشان بگیرند. در این صورت است که ما جزو شهدای کربلا و مدافعین اباعبدا... (ع) محسوب می‌شویم. غیر از این اگر هر استفاده‌ای از شعر بکنیم و جایزه نوبل هم به ما بدهند،  باز هم از شعر سوءاستفاده کرده ایم و آن طور که باید از آن بهره نجسته ایم.